The Prestige

Da Art of Storytelling... που λένε και στο χωριό μου...

Απ' την αρχή της η ταινία μας πληροφορεί για το τι είναι το Prestige στην ευγενή τέχνη της ταχυδακτυλουργικής. Το Prestige λοιπόν αποτελεί την ύστατη ενέργεια του "καλλιτέχνη", την τελική εμφάνιση, για παράδειγμα, του εξαφανιζόμενου αντικειμένου, που έρχεται να γιατρέψει την αμηχανία του θεατή μπροστά στην ανεξήγητο που έχει προηγηθεί. Κι ο καλός ο "μάγος" μας λέει η ταινία εκεί φαίνεται. Τα εισαγωγικά έχουν να κάνουν με την παρεξηγημένη μετάφραση των αγγλικών εννοιών στα ελληνικά. Υπάρχει μια ιδιαίτερη στιγμή στην ταινία που ο Michael Caine λέει στον Hugh Jackman "είσαι μάγος και όχι ταχυδακτυλουργός!" (κατά τη μετάφραση - γιατί η original ατάκα έχει ως "you are a magician not a wizard"). Η ταινία τέλος πάντως περιστρέφεται γύρω από την κόντρα δύο ταχυδακτυλουργών, πολύ καλών είναι οι αλήθεια, που προς το τέλος γίνεται η κόντρα μεταξύ δύο "μάγων" (στη γλώσσα μας ο ταχυδακτυλουργός κάνει κόλπα, ο μάγος κάνει μαγικά-ανεξήγητα). Οι αρχικά φίλοι και συνεργαζόμενοι υπό τον κοινό δάσκαλο και "κατασκευαστή" (αυτός που σκαρφίζεται τα κόλπα τους - εδώ ο Caine που συνεχίζει το θετικό σερί του) γίνονται θανάσιμοι εχθροί μετά από έναν λάθος κόμπο του Alfred Borden (ο αρκετά καλός για μια ακόμη φορά Christian Bale) στην τότε σύζυγο του Robert Angier (ο ως συνήθως γλυκανάλατος και προφανώς κατώτερος του προαναφερομένου Hugh Jackman) που της κοστίζει τη ζωή. Ο τελευταίος θα είναι λίγο υπερβολικός στην εκδίκησή του, ο άλλος δεν θα μείνει με σταυρωμένα χέρια και από πείσμα γίνεται ο καλύτερος "μάγος" της πόλης και σιγά σιγά όσο μεγαλώνουν οι δύο ήρωες, κλιμακώνεται κι η μεταξύ τους μάχη για το πρεστίζ.

Είναι προφανής η πρόθεση του Christopher Nolan να φτιάξει μια ταινία με τη δομή ταχυδακτυλουργικού κόλπου πράγμα που επισημαίνεται και με τους μονολόγους στην αρχή και το τέλος της ταινίας. Όντως το φιλμ χωρίζεται σε τρία μέρη, στο πρώτο (The Pledge) γεννάται μια τυπική ιστορία εκδίκησης, στο δεύτερο (The Turn) γίνεται μια αδυσώπητη μάχη μεταξύ των κορυφαίων "μάγων" και στο τελευταίο (The Prestige) μας αποκαλύπτονται τα μυστικά ενός καλοστημένου κόλπου ως αποτελεί το καλογραμμένο σενάριο των αδερφών Nolan (οι πονηροί θα τις βρείτε τις τρύπες σας). Ακόμη κι απ' το tagline της προωθητικής καμπάνιας γίνεται αντιληπτό αυτό: "A Friendship, That Became a Rivalry...A Rivalry, That Became a Battle." Για να πετύχει λοιπόν το κόλπο όπως λέει κι ο Angier στην ταινία αρκεί το τελευταίο μέρος το κοινό σου να μείνει με ανοικτό το στόμα, ή να του παρουσιάσεις κάτι που δεν έχει ξαναδεί ή (επειδή μιλάμε και για σινεμά που όλα τα έχουμε δει πια) να του παρουσιάσεις κάτι που είδε με διαφορετικό τρόπο.

Ο Nolan έχει δείξει και στο παρελθόν ταχυδακτυλουργικές τάσεις, όταν με το Memento του, το φιλμ με το οποίο συστήθηκε στη χώρα μας, έκανε τα πλήθη να παραληρούν. Η επιτυχία εκείνης της ταινίας οφείλετω στον πρωτότυπο τρόπο αφήγησης κι έκανε σαφές απ' την αρχή το μεγάλο ατού του νεαρού σκηνοθέτη. Στο Prestige ο Nolan επιστρατεύει λοιπόν αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα απ' όλους. Με πρόσφορο έδαφος το βιβλίο του Christopher Priest (που καθόλου τυχαία ο ίδιος ψήφισε Nolan όταν πούλησε τα δικαιώματα της νουβέλας του) επιλέγει ένα λογοτεχνικής υφής αφηγηματικό τρόπο και τον υποστηρίζει άψογα υφαίνοντας αριστοτεχνικά την απλοϊκή ιστορία του (ξαναπαίζει μάλιστα με το χρόνο της δράσης). Έτσι υπόγεια στο σενάριο μαίνονται κι άλλες μάχες πέραν της κεντρικής (ο Edison με τον Tesla, η σύζυγος Rebecca Hall παλεύει μόνη της έναντι της ανειλικρίνειας και της ερωμένης Scarlett Johansson). Τα εξελισσόμενα τρικ των πρωταγωνιστών, άρματα στη μάχη μεταξύ τους, παρουσιάζονται σε απόλυτα τακτά χρονικά διαστήματα ενώ κι ως προς τους δύο χαρακτήρες ο αφηγηματικός χρόνος είναι κομμένος ακριβώς τη μέση. Κι όπου το σενάριο επικεντρώνει στον ένα έρχεται απ' το πουθενά ο αντίπαλός του για να του πάρει τη σειρά στα επί της οθόνη δρώμενα. Ο αρχικά "θυμωμένος" Angier γίνεται στη συνέχεια "ψυχρός όσο δεν πάει" (γλιτώσαμε με ένα μίνι spoiler εδώ :p). Και μ' αυτά και άλλα τεχνάσματα, τα μάτια μένουν καρφωμένα στο πανί, ο "μάγος" πίσω από την κάμερα έχει πετύχει απόλυτα στα δύο πρώτα μέρη του κινηματογραφικού του κόλπου...

---Θα συμβούλευα όποιον δεν έχει δει την ταινία να περάσει κατευθείαν στην τελευταία παράγραφο παρακάμπτοντας τα όσα ενδιαφέροντα ακολουθούν. Επιστρέψετε αν θέλετε μετά τη θέαση του Prestige. At your own risk...---

...που περιέχουν στις παρά κάτι δύο ώρες που διαρκούν ολόκληρη την ουσία της ταχυδακτυλουργικής (πραγματικής και σινεματικής). Παραξηγημένη attraction καθώς όλοι υποψιάζονται τον performer και όλοι ξέρουν ότι τους κοροϊδεύει. Όπως παρουσιάζεται στην ταινία άμεσα εξαρτώμενη από επιστήμη και τέχνη, με τον Angier να είναι καλύτερος παρουσιαστής απ' τον Borden να χρειάζεται το κάτι παραπάνω για να τον νικήσει και να καταφεύγει στον Nicola Tesla (επιστήμη και τέχνη προσωποποιημένες αφού το ρόλο του τεράστιου επιστήμονα και καλύτερου μάγου απ' όλους ερμηνεύει ο David Bowie). Στον αγώνα για την επίτευξη της τελειότερης ψευδαίσθησης της πραγματικότητας (αναγωγή και στον κινηματογράφο εδώ, τα έχουμε ξαναπεί αυτά...) αναπτύσσεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών. Γιατί υπάρχει και θεμιτός θα αναρωτηθεί κάποιος (και πρώτος απ' όλους εγώ - μέσα απ' την κόντρα της ταινίας, κόντρα περί πρεστίζ και θεαμάτων, μπορεί κανείς να βγάλει ολόκληρο σχόλιο για τη λειτουργία του εφαρμοζόμενου καπιταλιστικού συστήματος, δεν νομίζω να ήταν όμως αυτός ο στόχος του σκηνοθέτη)... Είναι εποικοδομητική μια αντιπαράθεση που φτιάχνει τους καλύτερους στο είδος τους αλλά εν τέλει τους θέλει τον ένα μισό και τον άλλο δυο μέτρα κάτω απ' τη γη (ή όπου αλλού έβαλε τους κλώνους του τέλος πάντων)..; Κι όταν η ανώτερη τεχνική κρίνεται στις λεπτομέρειες τελειότερος (συγχωρέστε μου για μια ακόμη φορά το -ότερος) αποδεικνύεται ο πιο επίμονος κι ο πιο εγκρατής, ο πιο αφοσιωμένος. Πανάρχαια η θέση του σκηνοθέτη σ' αυτό το σημείο: η τέχνη απαιτεί θυσίες, και οι θυσίες αυξάνονται ανάλογα με την ποιότητα.

...Όπως καταλάβατε κι απ' τα παραπάνω φτάσαμε στο τελευταίο μέρος, το Prestige! Και για το grande finale ο Nolan επιφυλάσσει στο κοινό του την τελική αποκάλυψη που θα λύσει όλα τα μυστήρια πίσω απ' τον Transporting Man, το ευφυέστερο των κόλπων. Αλλά εκεί που θα έπρεπε ο θεατής να μένει με ανοιχτό το στόμα απ' την έκπληξη, ο σκηνοθέτης αποτυγχάνει. Όχι τόσο γιατί μας έχει δώσει πολλά στοιχεία για το τι πραγματικά συμβαίνει προηγουμένως (χολλυγουντιανό τέχνασμα που επιδιώκει την "αυτοϊκανοποίηση" - χωρίς παρεξήγηση - του κοινού κατά την προβολή) αλλά γιατί μέχρι να διαλευκανθεί το ευεπίλυτο μυστήριο έχουν συμβεί πάρα πολλά (και μερικά αρκούντως εξωφρενικά). Πολύ καλό το νέο το κόλπο του αγαπητού Christopher, που του επιτρέπει να πλέξει τον αφηγηματικό του χρόνο σταυροβελονιά, αλλά η κατάληξη για τον απαιτητικό σινεφίλ απογοητεύει (δεν μιλάω για τη σεναριακή τροπή μόνο έ. Κι αυτό κυρίως γιατί μετά τη μέση γίνεται εμφανής η μόνιμη προσπάθεια του σκηνοθέτη να εντυπωσιάσει (και με τους "πολλούς" αυτό θα το καταφέρει, είναι σίγουρο) ενώ το ήδη κλασικό για τις μάζες ανατρεπτικό φινάλε δεν είναι δυνατό να συγκινήσει το κοινό που "κοιτάζει προσεκτικά" τις ταινίες, ως μας προκαλεί ο Bale στην αρχή του φιλμ. Πολύ θα ήθελε ο Nolan να είναι ο Borden αλλά τελικά μας βγαίνει κάτι ανάλογο με τον πρώιμο Angier και το καλύτερο κόλπο του παραμένει το Memento. Μέχρι νεοτέρας...

Βαθμός: 6

ΥΓ. Το μισό review ανήκει στην Κα zoubourlou