Mystic River

Είναι πολύ όμορφο να βλέπεις ανθρώπους που με την πάροδο του χρόνου μεστώνουν. Ο Clint Eastwood απ' το Bird και μετά δείχνει πιο ώριμος, θα έλεγε κανείς πιο σοφός. Σα να βρίσκεται σε μια συνεχή εσωτερική αναζήτηση, αναθεωρώντας την ultra-συντηρητική εικόνα που έβγαζε στο παρελθόν, επεκτείνοντας συνεχώς τα όριά του, και σαν σκηνοθέτης και σαν προβληματική. Στο Mystic River, όπου ο σκηνοθέτης διασκευάζει χωρίς ιδιαίτερες παρεκτροπές το βιβλίο, η αφορμή γι' αυτήν την αναζήτηση δίδεται απ' την κακοποίηση ενός μικρού παιδιού και πάνω σ' αυτή την αφορμή ο Eastwood χτίζει κατ' αρχή ένα δυνατό δράμα χαρακτήρων. Είναι λογικό πολλοί θεατές να επικεντρώσουν στο μυστήριο του πράγματος και των έρευνα των αστυνομικών για τη δολοφονία της νεαρής κόρης, ενός εκ των τριών βασικών χαρακτήρων. Ευτυχώς όμως ο σκηνοθέτης δε σταματά εκεί, όπως θα είχαν κάνει πολύ εύκολα διάφοροι συνάδελφοί του αν ήταν στη θέση του, έχοντας τέτοια σεναριακή βάση στα χέρια τους.

Οι τρεις λοιπόν κεντρικοί χαρακτήρες, παιδικοί φίλοι που δεν μιλάνε πια, ξαναγυρίζουν στη γειτονιά που μεγάλωσαν κι έπαιζαν μικροί. Ο ένας πλέον είναι υψηλόβαθμος αστυνομικός (Kevin Bacon), ο άλλος μετά από κάποια χρόνια στη φυλακή για ληστεία έγινε ένας αξιοσέβαστος καταστηματάρχης-οικογενειάρχης-τραμπούκος στη γειτονιά (Sean Penn), κι ο τρίτος, αυτός που κακοποιήθηκε μικρός ένας κακομοίρης μεσήλικας, οικογενειάρχης κι αυτός παντρεμένος με την αδερφή του πρώην φίλου του (Tim Robbins)! Τα προβλήματα μεταξύ τους ξεκινάν όταν μια νύχτα ο χαρακτήρας του Robbins γυρίζει αργά το βράδυ σπίτι του απ' το bar γεμάτος αίματα, ισχυριζόμενος πως ξυλοκόπησε κάποιον που προσπαθούσε να τον ληστέψει, ενώ το ίδιο βράδυ δολοφονείται κι η κόρη του Penn. Προφανής πλέον και ο ρόλος του αστυνόμου στην πλοκή, αφού θα είναι αυτός που θα κληθεί να εξιχνιάσει το έγκλημα.

Το πρώτο πράγμα που φαίνεται ξεκάθαρα απ' την αρχή μέχρι το τέλος της ταινίας είναι η τραγικότητα των ηρώων (ακόμη και ο Bacon κουβαλάει μια πληγωμένη σχέση). Το όλο τραγικό έρχονται να συμπληρώσουν οι επί ματαίω επικλήσεις των χαρακτήρων στο Θεό (αμαρτία σύμφωνα με τις διδαχές του Χριστιανισμού). Πραγματικά είναι πάρα πολλά τα "Oh God" που ακούγονται ειδικά στην αρχή της ταινίας, σαν κραυγή απόγνωσης σε έναν παντελώς απόντα Παντοκράτορα. Η μόνη σκηνή που έστω ένα όργανο του Θεού εμφανίζεται είναι η πρώτη, κι είναι πραγματικά εκπληκτικός ο τρόπος με τον οποίο την έχει γυρίσει ο Eastwood. Ακόμη κι αν κάποιος έχει μπερδευτεί απ' όσα συμβαίνουν, όλα γίνονται ξεκάθαρα για το τι θα συμβεί στο άμοιρο παιδί μόλις ο φακός της κάμερας συναντάει το δαχτυλίδι με το σταυρό στο χέρι του παπά στο μπροστινό κάθισμα. Έξυπνο και τολμηρό ταυτόχρονα.

Επίσης εντυπωσιακός είναι ο ήπιος τρόπος τον οποίο ο σκηνοθέτης επιλέγει για να μας παρουσιάσει το πώς συνδέονται όλα τα γεγονότα που αναφέρονται στην ταινία. Είπαμε σε πρώτο πλάνο δεν βρίσκεται η έρευνα και η πλοκή, αλλά το δράμα και οι σχέσεις "εμπιστοσύνης" μεταξύ των χαρακτήρων. Σχέσεις που μένουν μετέωρες μέσα στην αβεβαιότητα και την καχυποψία της συζύγου προς τον άντρα της ή της έλλειψης εμπιστοσύνης του χαροκαμένου πατέρα στην έρευνα της αστυνομίας, κι αποφάσεις που οδηγούν ακόμη και στο θάνατο. Πάνω στα ηθικά διλλήματα των ηρώων ο Eastwood πατάει και το αποτέλεσμα είναι πολύ δυνατές σκηνές όπως αυτή της εξομολόγησης της Marcia Gay Harden στον αδερφό της Sean Penn ή του στιγμιαίου ξεσπάσματος του Tim Robbins. Ειδικά η τελευταία σκηνή (του ξεσπάσματος) είναι αριστοτεχνικά γυρισμένη. Ένας πράος και ήρεμος, κλειστός άνθρωπος μας παρουσιάζεται καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας στο σκοτάδι και τη μοναδική φορά που αποφασίζει να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι σε όσους άδικα τον κατηγορούν, "αποσύρεται" στο δυνατό φως της λάμπας του σπιτιού του, για να ξαναγυρίσει στη συνέχεια στο σκοτάδι έτοιμος πλέον να αντιμετωπίσει τον ίδιο το θάνατο.

Όλοι χαρακτήρες του έργου αξίζουν βαθειά ανάλυση αλλά δυστυχώς επειδή αυτό θα έπαιρνε πολλές σελίδες θα αναφερθούμε μόνο στους πιο βασικούς. Κατ' αρχάς όλες οι ερμηνείες, με μοναδική χλιαρή ένσταση αυτή της Harden, είναι εξαιρετικές (άλλη μια επιτυχία του σκηνοθέτη Eastwood). Κορυφαίοι όλων ίσως οι Robbins και Penn. Ο πρώτος δημιουργεί μια πραγματικά τραγική φιγούρα, έτη φωτός μακριά απ' τις συνήθεις καρικατούρες του αμερικανικού μελοδράματος. Είναι ένας άνθρωπος τσακισμένος που η ζωή του έμεινε μισή, όπως το όνομα του στο τσιμέντο της γειτονιάς, απ' τη στιγμή που έκανε το λάθος να μπει στο αυτοκίνητο των δύο αγνώστων. Οι σκληρές εικόνες του μακρινού παρελθόντος που τον στοιχειώνουν τον μετατρέπουν σε άγγελο-εξολοθρευτή (έστω κι αν εμείς το μαθαίνουμε στο τέλος της ταινίας), τον οδηγούν στο έγκλημα, που δυστυχώς γι' αυτόν δε θα προλάβει να το πληρώσει, καθώς το λάθος που έκανε μικρός θα το ξανακάνει και τώρα μόνο που αυτή τη φορά θα λυτρωθεί απ' τα χέρια του παιδικού του φίλου. Ο άλλος έρχεται για να συμπληρώσει αυτό το ιδιότυπο yin-yan καθώς τα δικά του εγκλήματα είναι πράξεις μίσους κι εκδίκησης, στις οποίες τον οδηγεί το νταηλίκι κι η βλαχιά του. Η οργή του ξεπερνά το θρήνο για την κόρη του. Χαρακτηριστική (και σημαδιακή για το φινάλε της ιστορίας) είναι η σκηνή που αναπολεί το βιασμό του Dave για να καταλήξει στο ότι αν ήταν αυτός στη θέση του φίλου του τότε τίποτα δεν θα είχε συμβεί τώρα. Όταν όμως υποψιάζεται τον Dave για το φόνο τότε καμία δικαιολογία δεν του είναι αρκετή και δρα χωρίς τύψεις κι ενοχές, ρίχνοντας ακόμη ένα άψυχο κορμί στο σκοτεινό ποτάμι του τίτλου. Ο τρίτος της παρέας, αστυνόμος πλέον, έχει να αντιμετωπίσει πέρα απ' την υπόθεση, τη συμπεριφορά του συνεργάτη του, αλλά και τα προσωπικά του προβλήματα με κάποια μνηστή που τον έχει αφήσει (λεπτομέρεια που κατά την ταπεινή μου θα μπορούσε να λείπει απ' το σενάριο). Θεωρητικά είναι ο πιο αδιάφορος απ' τους τρεις, αλλά στο τέλος γίνεται ο πρώτος που συνειδητοποιεί το μέγεθος της τραγωδίας που έχει βρει τους παλιούς του φίλους. Πολύ σημαντικό ρόλο στο σενάριο παίζουν και οι γυναίκες της ταινίας. Πέρα απ' τη Harden που είναι αυτή που θα προδώσει τη σχέση με το σύζυγό της στο τέλος εμφανίζεται και μια αδίστακτη Laura Linney που φαίνεται υπεύθυνη ως ένα βαθμό για τις πράξεις του άντρα της. Κι αν η έπαρση της δεύτερης οδηγεί σε τελική ανάλυση τον άντρα της στη φυλακή, το λάθος της πρώτης στέλνει το δικό της στον τάφο.Όλα μα όλα στην ταινία περιφέρονται γύρω απ΄ τις σχέσεις και τα δίπολα που δημιουργούνται... Οι δύο αστυνόμοι, τα δύο νεαρά αδέρφια, ο Dave κι ο Jack, o Jack κι η αδερφή του και πάει λέγοντας. Είναι αμέτρητα τα δυνατά τετ-α-τετ στην ταινία, τόλμημα ενός δημιουργού με απόλυτη εμπιστοσύνη στις ικανότητες του.

Γενικότερα πρόκειται για μια ταινία που δύσκολα θα δυσαρεστήσει κάποιον. Κι αν ήρθε μετά τo Million Dollar Baby για να καταξιώσει πλήρως και οριστικά πλέον τον Eastwood ο προκάτοχος του είναι μια πραγματικά ισάξια ταινία. Μετά απ΄ αυτό τα δύο του αξίζει πλέον και δικαιωματικά μια θέση στους 'μεγάλους'.

Βαθμός: 9

(The Movies Cult 03-05-05)