Memento

Όταν το σινεμά φτάνει στο πως να εντυπωσιάσει ένα κοινό που τα έχει δει όλα μέχρι το έτος 2000 τότε το Memento πρέπει να αποτελεί σημείο αναφοράς, γιατί αυτό που κάνει ο Christopher Nolan σ' αυτή την δεύτερη low budget του ταινία είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο. Όταν πάλι στο μέλλον ψάξουμε στην ιστορία του κινηματογράφου τις ταινίες που όρισαν τις θεμελιώδεις αφηγηματικές δομές πάλι κάπου θα αναφερθούμε στο Memento, γιατί ουσιαστικά αποτελεί πρωτίστως ένα επιτυχημένο πείραμα πάνω στο τομέα και στη συνέχεια ένα εξαιρετικό φιλμ.

Η ιστορία του ένα τυπικό θρίλερ της σειράς: ένας άνθρωπος με μνήμη που κρατά για μερικά λεπτά προσπαθεί να βρει τον δολοφόνο της γυναίκας του, τον ίδιο άνθρωπο που τον χτύπησε και τον έφερε σ' αυτή την κατάσταση. Εκδικητικό χρονικό με λίγο από δράμα και κορύφωση στο τέλος στα χέρια των πολλών, μια ταινία γυρισμένη ανάποδα που το μεγάλο μυστικό βρίσκεται στην αρχή της κι όχι στο τέλος της στα χέρια του Nolan. Ενδιαφέρον; Σίγουρα... Εκτελεσμένο; Άψογα! Για όσους δεν το γνωρίζουν ήδη να πω ότι η ταινία αφηγείται από το τέλος προς την αρχή, βλέπουμε δηλαδή την κατάληξη στην ιστορία και οδηγούμαστε σιγά σιγά στην αιτία για το φόνο του Joe Pantoliano. Στο άκουσμα δεν είναι τόσο εντυπωσιακό όσο αποδεικνύεται στην πράξη γιατί δεν είναι μόνο το πρωτότυπο του πράγματος. Είναι το πόσο σημαντική καθίσταται η κάθε σκηνή. Είναι το πως αλλάζουν και όχι πλάθονται οι χαρακτήρες στην πορεία. Είναι το πόσο ουσιαστική γίνεται η φτηνιάρικη ατμόσφαιρα, με τον θεατή να μένει καρφωμένος και να rebootάρει σε κάθε σκηνή λύνοντας ένα puzzle αντίθετα με τον κεντρικό ήρωα που όσο πάει μπερδεύει τα κομμάτια του. Είναι όλα αυτά που δεν θα υπήρχαν αν η ταινία ακολουθούσε την παραδοσιακή γραμμική αφήγηση.

Όσο περνάει η ώρα και πηδάμε από στοιχείο σε στοιχείο, αναγκαστικά οδεύουμε προς ένα φινάλε έκπληξη (που αλλού θα μπορούσε να οδηγήσει το πρωτόγνωρο)... Και η τροπή που διαλέγουν τα αδέρφια Nolan για την... αρχή της ιστορίας τους έρχεται να ολοκληρώσει τον άθλο. Αντίθετα με τον πρωταγωνιστή που αδυνατεί ο θεατής επιβάλλεται να κρατήσει στη μνήμη του τα όσα έχουν προηγηθεί. Κι οι δυο τους δεν μπορούν να βασιστούν στα εφήμερα σημάδια και στα χαραγμένα μυνήματα που φέρει στο κορμί του ο Pearce. Για να εκτιμήσετε δε το σενάριο και τους διαλόγους ίσως χρειαστείτε και δεύτερη θέαση οι πιο απρόσεκτοι, και τότε είναι που θα δείτε την ουσία πίσω από κάθε ατάκα.

Στην ανάποδη κινηματογράφηση τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι απλούστερα. Ο σκηνοθέτης έχει δουλέψει πολύ σωστά στο σενάριο για την διαδοχή κάθε σκηνή και έτσι πάντα σε ζευγάρια η κάθε πράξη ή συνομιλία διαδέχεται το αποτέλεσμά της. Ζαλισμένος και μπερδεμένος ο ήρωας, μαζί του και η κάμερα του Nolan που συνήθως τον ακολουθεί αυθόρμητα. Όσο για το στήσιμο των ηθοποιών ο Guy Pearce αποδεικνύεται ένα εξαιρετικό πιονάκι στα χέρια του και οι υπόλοιποι, κυρίως οι δυο βασικοί Joe Pantoliano και Carrie Anne Moss (αμφότεροι προερχόμενοι απ' την τότε επιτυχία του Matrix), στο ύψος των περιστάσεων.

Να συνοψίσω σιγά σιγά γιατί βλέπω ότι με παρέσυρε η υμνολογία. Σε όσα επίπεδα και να χωρίσουμε μια ταινία το στόρι και ο τρόπος που το αφηγείσαι θα είναι πάντα το πρώτο και κατά συνέπεια το πιο απτό. Και σ' αυτόν τον τομέα το καινοτόμο Memento παίρνει άριστα. Τώρα μπορεί κάποιοι να συμφωνούν μαζί μου ότι μένει σ' αυτό κι ότι το επιμύθιο περί κατ' ανάγκης αναζήτηση είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο, μπορεί κάποιοι να διαφωνούν, μπορεί κάποιοι τρίτοι να διαφωνούν και να λένε ότι η αφηγηματική ικανότητα δεν συνιστά καλή ταινία από μόνη της... Όπως και να 'χει το Memento έγραψε ιστορία και αυτό λίγοι μένουν να το αμφισβητήσουν. Περιορίζομαι σ' αυτό κι αποθεώνω.

Βαθμός: 9