Taxidermia

Πολιτική σάτιρα για γερά στομάχια

Σύσσωμο το ανατολικό μπλοκ μετά την δολοφονία του Τσαουσέσκου και τις επί Γκορμπατσόφ εξελίξεις έσπευσε να αποτινάξει ως ασθένια το γερασμένο καθεστώς. Στις περισσότερες χώρες μπροστάρηδες στάθηκαν οι καλλιτέχνες (μιας και οι σοβαρότεροι των πολιτικών ήταν πιο μπερδεμένοι απ' τον βουβό λαό). Στο σινεμά πρωτοστάτησαν οι Ρουμάνοι, με πρότυπο πάντα την Άνοιξη της Πράγας, ακολούθησαν οι πρώην Γιουγκοσλάβοι και στη συνέχεια σοβιετικοί (με τελευταίους τους Ρώσσους να σημειωθεί). Η σειρά δικαιολογείται αν θεωρήσουμε ότι ανάλογη της δράσης είναι η αντίδραση.

Συνεχίζοντας την ίδια λογική τελευταία έρχεται η Ουγγαρία. Χώρα με παράδοση σε σπουδαίους κινηματογραφιστές αλλά ως επί το πλήστον άσχετους με κουμμουνιστικό αποδομητισμό. Απ' όλες τις ανατολικές χώρες οι Μαγυάροι είχαν μάλλον το πιο ήπιο καθεστώς και παράλληλα το "αυτοκρατορικό" τους παρελθόν τους εξασφάλισε οικονομικούς δεσμούς με τη Δύση, παρά την εγκατάσταση των Σοβιετικών στη χώρα μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την προσωρινή σταλινοποίηση στα χρόνια του Ράκοσι.

Το Taxidermia του 2006 (η ταινία πρωτοπροβλήθηκε στις Κάννες του 2006 οπότε και άρχισαν τα εγκώμια, αλλά μόλις φέτος κυκλοφορεί διεθνώς) είναι μια σαφέστατη και ευρυματική πολιτική σάτιρα για την εξέλιξη του κομουνισμού. Πιστός στην προλογιζόμενη παράδοση και με την με την ασφάλεια που προσφέρει η τεράστια καθυστέρηση, ο Gyorgy Palfi στήνει ένα δεικτικότατο φιλμ σχετικό με τις ρεαλιστικές επιδιώξεις (και το τελικό outcome φυσικά) του "μεγαλύτερου κοινωνικού πειράματος" που έγινε ποτέ.

Τρεις γενιές, τρία διαφορετικά στυλ. Εν αρχή ένας στρατιώτης, αναγκασμένος να καταπνίγει τα ένστικτά του και τις ορέξεις του φλογοβόλου του πέους, ξεσπάει εκστασιασμένος στο κουφάρι ενός γουρουνιού. Η χοντρή σπιτονοικοκυρά του στη συνέχεια θα γεννήσει ένα μωρό με στριφτή ουρά που μέλλει γίνει πρωταθλητής στο ευγενές όσο και αηδιαστικό άθλημα της ταχυφαγίας. Οι αιχμές του σκηνοθέτη απ' αυτό το σημείο και μετά γίνοντα πιο σαφείς (η αλήθεια είναι ότι αν μπεις χωρίς μπούσουλα στην προβολή "χάνεις" ολόκληρο το πρώτο μέρος).

Το πείραμα που λέγαμε παραπάνω, προσωποποιημένο στον ταχυφάγο αθλητή, κατεβαίνει με έναν σύν-τροφο σε αγώνα με τις υπόλοιπες κομμουνιστικές χώρες. Και όσο τρώει τόσο ξερνάει, όσο αγωνίζεται τόσο σαπίζει. Ευτυχισμένο, ζει ένα ρομάντζο που εξελίσσεται στο πλέον υπέρβαρο ερωτικό τρίγωνο που είδατε ποτε. Τα πάντα είναι ρόδινα μέχρι το έμφραγμα.

Το δεύτερο παιδί που θα γεννηθεί κατά την αναδρομή του Taxidermia θα γίνει ένας ασθενικός και άσχημος ταριχευτής. Δουλειά του εκτός απ' το να συντηρεί ψοφίμια είναι να φροντίζει τον πατέρα του, τον θετό πατέρα του, θετό όπως αυτός που του έχουν θέσει. Ο κάποτε ένδοξος αθλητής, είναι πλέον ένα τεράστιο ξεχειλωμένο σκιάχτρο που ζει σε ένα δωμάτιο με τις υπερτροφικές γάτες του. Στην τηλεόραση βλέπει τους νέους πρωταθλητές ταχυφαγίας που φυσικά είναι Αμερικάνοι. Συνεχίζει να καταναλώνει, με τις κούτες μάλιστα, αγαθά του σούπερ μάρκετ χωρίς να είναι σε θέση να προσφέρει τίποτα και παράλληλα βρίζει τον γιο του επειδή δεν έγινε κι αυτός χοντρός.

Αυτό το τελευταίο μέρος αποτελεί το πιο οξύ απ' την γενική κριτική του σκηνοθέτη πάνω στον κομμουνισμό και την διαδρομή του. Το σάπιο πλέον καθεστώς που συνεχίζει να ταλαιπωρεί τα παιδιά του και νοσταλγεί τις εποχές που τέλειωνε το φαί του πρώτο αποτελεί, πέρα απ' την οδηγό αιτία για την απότομη αντίδραση των ανατολικών χωρών (αποτυπώνεται κι αυτή στην ταινία), το κορυφαίο των ευρυμάτων του Palfi . Τουλάχιστον μέχρι το επόμενο που δεν είναι άλλο απ' το ασύλληπτο φινάλε. Ένα πράγμα που πολλάκις απήλαυσα στο Taxidermia είναι η κλιμακούμενη του σατιρική σημειολογία. Η συνολική παρουσιάση μιας 70χρονης υπαρκτής κατάστασης, που σφόδρα αντιφάσκει με την μη ουσιαστική ύπαρξη του κομμουνισμού, γι' αυτό και η σάτιρα δεν γίνεται στη βάση της θεωρίας (πως θα μπορούσε άλλωστε ο Ούγγρος σκηνοθέτης) αλλά στην σύγχρονη πολιτική ιστορία αυτών των χωρών, την καλώς ή κακώς συνυφασμένη με τις μαρξιστικές διδαχές.

Αν θέσουμε θέμα αισθητικής, γιατί καταλαβαίνω ότι ο οποιοσδήποτε μπορεί να ενοχληθεί απ' τις αλλεπάλληλες εκκρίσεις και την παρέλαση σωματικών οργάνων που λαμβάνει χώρα στην οθόνη, πάλι θα σταθώ στο πλευρό του Palfi. Όσο εξεζητημένες κι αν είναι οι επιλογές του, προτιμώ να βλέπω την σάτιρα πίσω απ' τα ρεύματα και τις εικαστικές επιρροές. Ήδη έχουν φορτώσει το έργο στα δύο χρόνια ζωής του με τους χαρακτηρισμούς "σουρεαλιστικό" και "μαγικός ρεαλισμός". Η αλήθεια φορμαλιστικά βρίσκεται πιο κοντά στο δεύτερο αλλά το θέμα της έχει να κάνει με κάτι το αγνά σουρεαλιστικό. Ως σάτιρα λοιπόν το Taxidermia υιοθετεί απολύτως αρμοστές καυστικές σκηνές.

Ευχή:
O Μεγαλοδύναμος να σας φωτήσει να αντέξετε μέχρι το τέλος...