Zodiac

Κατά συρροήν δολοφόνος αναστατώνει την πολιτεία της Καλιφόρνια όχι τόσο με τα εγκλήματά του όσο με τα γράμματα και τα κρυπτογραφημένα μηνύματα που στέλνει στον τύπο, πετυχαίνοντας έτσι την απόλυτη λαϊκή υστερία. Η (πραγματικότατη και ανεξιχνίαστη μέχρι και σήμερα) υπόθεση του Zodiac (ή του δολοφόνου του Ζωδιακού κύκλου όπως τον έγραφαν στην χώρα μας) περνάει στην μεγάλη οθόνη αφού πρώτα έχει σχεδόν εξαντληθεί στα βιβλία του δημοσιογράφου-σκιτσογράφου Robert Graysmith.

Η ταινία αναπαριστά την έρευνα αρχών και δημοσιογράφων στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Βασίζεται δηλαδή στην πρότερη αναλυτική σκέψη των όσων με πάθος καταπιάστηκαν με το μυστήριο. Θεωρητικά αυτό δεν ταιριάζει στον David Fincher, τουλάχιστον όχι τον πολυσύνθετο και ασυγκράτητο Fincher που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Για πρώτη φορά μια παραγωγή έχει ανάγκη την ξακουστή τελειομανία του και όχι τον διεισδυτικό του φακό. Για πρώτη φορά ο σκηνοθέτης μοιράζεται το θέμα του με όλους τους συντελεστές και μεγάλη μερίδα του κοινού και δεν επιχειρεί ένα απ' ευθείας εσωτερικό σχόλιο.

Προσπαθώντας να εντοπίσουμε τα σημεία τομής του Zodiac με την προηγούμενη, αρκετά συνεπή, φιλμογραφία του εξαντλούμαστε στην ζοφερή ατμόσφαιρα που έχει σκεπάσει την τρομαγμένη Καλιφόρνια. Αναμέναμε ίσως περισσότερα κοινά με το έτερο "δολοφονικό" φιλμ του Fincher, το Se7en του '95. Καμία σχέση. Ο καλλιτέχνης serial killer του Kevin Spacey, σαν ιδεατό χαρακτηριολογικό μοντέλο που είναι, κατοικεί μόνο στην οθόνη. Αφήστε που εκεί ο πάντοτε απών δολοφόνος ήταν ο ουσιαστικός πρωταγωνιστής με ολόκληρη την έρευνα από πλευράς δημιουργού στραμμένη πάνω του. Εδώ ο σκηνοθέτης αναγκάζεται να χτίσει το συναρπαστικό φιλμ του πάνω σ' αυτούς που έφαγαν τα χρόνια τους ψάχνοντας ρωτώντας, ψάνχοντας, προσπαθώντας να λύσουν την πιο προκλητική σπαζοκεφαλιά που υπήρξε ποτέ στο αστυνομικό δελτίο. Ο Graysmith και οι ντεντέκτιβ προσέφεραν έναν τεράστιο όγκο από πληροφορίες και στοιχεία τα οποία έπρεπε κατ' επιθυμία του ιδίου του Fincher έπρεπε να περάσουν αυτούσια μέσα στην ταινία, όχι μόνο για να ενταθεί η αναπαράσταση. Το Zodiac αφιερώνεται στην εμμονή τους (που πυροδοτείται απ' τις αλλόκοσμες πράξεις του εγκληματία).

Προφανώς ως περφεξιονιστής ο σκηνοθέτης έχει κάτι απ' τα κολλήματα των ηρώων του.

Ο ίδιος έχει ζήσει ως δυνάμει θύμα τα χρόνια του δολοφόνου του Ζωδιακού. Πρέπει να πήγαινε δημοτικό όταν κάποια στιγμή ο Zodiac απείλησε ότι θα εκτελεί μαθητές καθώς κατεβαίνουν απ' το σχολικό λεωφορείο. Πέραν των υπεράριθμων γραπτών φυσικό είναι να αξιοποιήσει κι εκείνα τα βιώματα δημιουργώντας (στο πανί) "κλίμα" μέσω των media. Ο εγκληματίας της ταινίας μέσα απ' τα ψύχραιμα μάτια του Fincher (που τον βοηθούν να ξεπεράσει την έρευνα ή καλύτερα να την αναγάγει σε τέχνη) και τις συχνές αναφορές που του επιφυλάσσουν τα αδηφάγα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποκτά κοινωνική υπόσταση. Οι εφημερίδες διαστρεβλωτικά φανερώνουν έναν μπαμπούλα, προφανώς για να πουλήσουν. Τα κανάλια εξασφαλίζουν σε αποκλειστικότητα συνομιλία του φονιά με δικηγόρο. Στο ράδιο το κοινό καλείται να απαντήσει για το αν τον φοβάται ή όχι. Μεγαλύτερη "νίκη" του τελικά δεν είναι ότι καταφέρνει να σκοτώνει χωρίς κανείς να καταλαβαίνει το πως και το γιατί (όπως ο John Doe) αλλά ότι αναγκάζει την αστυνομία να τον βγάλει στα ΜΜΕ, τρομοκρατεί και χαλιναγωγεί έμμεσα την κοινή γνώμη. Όλοι περιμένουν το επόμενό του μήνυμα, γίνεται υπόθεση όλων. Ο σκηνοθέτης ορθά σπαταλά το πρώτο μέρος της (μεγάλης) ταινίας του επικεντρώνοντας στα εγκλήματα και τα θύματά τους.

Από 'κει και πέρα θυματοποιεί τους δύο κύριους πρωταγωνιστές του. Μόλις ξεμπερδέψουμε με τα φονικά ακολουθούμε αποκλειστικά τον Graysmith και τον αστυνόμο Τoschi. Τεράστια θύματα... Τους στοιχειώνει μια αλήθεια που κανείς άλλος δεν έχει τη διάθεση να ανακαλύψει. Η ενασχόλησή τους με την υπόθεση γίνεται εμμονή σε τέτοιο βαθμό που ειδικά ο πρώτος χάνει σχεδόν δύο δεκαετίες απ' τη ζωή του. Το μάταιο εντείνεται απ' την μη ύπαρξη καμιάς ουσιαστικής δραματουργικής κορύφωσης. Ειρωνικά δε στην πραγματικότητα ο ένοχος που υποθέτουμε ότι βρίσκει ο Graysmith δεν θα ταυτοποιηθεί ποτέ...

Για πρώτη φορά βλέπουμε ένα Fincher τόσο συγκρατημένο. Στην πιο ώριμη στιγμή του ο σκηνοθέτης υποτάσσεται πλήρως στο θέμα του αφήνοντας κατά μέρους τα σκηνοθετικά του trademarks, δίνοντας δυόμισι ώρες πυκνής κινηματογραφικής γραφής. Εκμηδενίζει μαεστρικά τα ντισαβαντάζ της αληθινής ιστορίας (μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα το ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει τέλος στο μυστήριο). Το Zodiac σαν σύνολο αποτελεί ένα υπέρτατο τεχνικό επίτευγμα (πραγματικά άριστη δουλειά) ενώ δεν λείπουν και τα επί μέρους "θαυματάκια" (η φανταστική σεκάνς με το φόνο του ταξιτζή για παράδειγμα!!!). Δώδεκα χρόνια μετά το Se7en και οκτώ μετά το Fight Club ο 45χρονος δημιουργός μου φαίνεται πιο ελπιδοφόρος από ποτέ.

The Simpsons Movie

Η μεγαλύτερη αλήθεια για τους κινηματογραφικούς Simpsons βρίσκεται στα πρώτα τους λεπτά πριν καν πέσουν οι τίτλοι. Ο καταπληκτικότατος Homer Simpson αναρωτιέται "γιατί να πληρώσουμε για κάτι που μπορούμε να δούμε στην τηλεόραση";

Πέραν της παραπάνω, οι δευτερεύουσες ενστάσεις μου σχετικά με την ταινία είναι οι εξής:

1. Ο καταιγιστικός ρυθμός της αρχής στο πανί ξεχειλώνει ενώ αντίθετα στα 20 τηλεοπτικά λεπτά τα αλλεπάλληλα οπτικά λουκούμια και τα καυστικά αστειάκια ταιριάζουν μια χαρά. Εκεί οφείλεται και η διαχρονική επιτυχία τους και όχι στη θεματολογία (που όλα τα μεταγενέστερα ανάλογα υιοθέτησαν).
2. Άλλωστε σε μια εποχή που ως γνωστόν "οι Simpsons τα έχουν ήδη κάνει όλα" ποιο θέμα θα μπορούσε να γεμίσει 90 λεπτά ταινίας; Ευτυχώς για τους σεναριογράφους έχουν την καινούργια Global Warming μόδα να καυτηριάσουν αλλά, επειδή ποτέ η ψευδο-προοδευτική ματιά των Simpsons δεν στάθηκε ικανή να ξεπεράσει το χιούμορ της σειράς, και στην ταινία οι εσωτερικές ιστορίες της οικογένειας και τα καμώματα του Homer υποσκελίζουν την όποια κριτική στάση υποτίθεται ότι κρατάει το φιλμ απέναντι στην υστερία των καιρών μας.
3. Η φύση της συμπαθούς κίτρινης οικογένειας και της πόλης τους, του περιβόητου Springfield, είναι τέτοια που η όποια (εμφανής) προσπάθεια για καλύτερης ποιότητας σκίτσο και παραγωγή διάφορων μικρό-εφέ κρίνεται μάλλον άσκοπη. Υπάρχει σαφής βελτίωση που δίνει κινηματογραφικά (βλ. και παρακάτω), αλλά απ' τη μάνα τους οι Simpsons δεν είναι το κινούμενο που θα απαιτήσει τα 2 χρόνια δουλειάς που σπαταλήθηκαν. Αυτό βέβαια συνδέεται και με την αρχική ρήση του Homer.
   

Ευτυχώς για την ταινία η φόρμα της μετατρέπεται σταδιακά από τηλεοπτική σε αυτή του παραδοσιακού κινηματογραφικού animation (πράγμα που καθιστά ευκολότερη την θέασή της). Ένα κανονικό επεισόδιο σε επιμήκυνση με άλλα λόγια. Πράγμα που σημαίνει ότι και στο σινεμά οι Simpsons παραμένουν σαρκαστικοί, ανορθόδοξα οικογενειακοί (επικροτώ), (αυτό)αναφορικοί και ευτυχώς αστείοι.

Υ.Γ: Πείτε με ηλίθιο αλλά ξεραίνομαι και μόνο στη σκέψη του Spider-Pig...

Death Proof

Απ' τη μεγαλειώδη υπερβολή των Kill Bill στο φτηνό Death Proof. Το θέμα πλέον δεν είναι πιο παράλληλο του mainstream σινεματικό κομμάτι θα αναλάβει να ανασκευάσει και να ξανασερβίρει ο Quentin Tarantino. Το θέμα είναι ποιοι θα χωρέσουν στον τρόπο του.

Αυτός ο τρόπος είτε το θέλω είτε όχι (γιατί τον συμπαθώ τον άτιμο) παγιώθηκε απ' την εποχή του Jackie Brown. To Death Proof είναι ακόμη μια σινεφιλική άσκηση πάνω στην ποπ κουλτούρα που εμπεριέχει 762 αναφορές σε ταινίες πάσης φύσεως, μερικές 1000άδες σε προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη και άλλες τόσες στην παράδοση των Grindhouse και των φιλμ τους. Φυσικά και αποτελεί το πρώτο μισό μιας εμπορικής αποτυχίας και η οποία για όλους τους λάθος λόγους θα φτάσει ποτέ ενιαία στις οθόνες μας (καλά τώρα το ποτέ είναι σχετικό, κάποια στιγμή θα βγει η πανηγυρική original version σε τριπλό DVD με όλα τα ψεύτικα trailer και συνέντευξη του Weinstein στα extras).

Απομονώνοντας το Death Proof απ' το σύνολο οι παραγωγοί του απλούστατα πετούν τον "Μέγα" Tarantino ξεβράκωτο στο λάκκο των Λεόντων. Το πως θα γλιτώσει ο σκηνοθέτας είναι γνωστό. Πρέπει να μείνει πιστός. Το εγγενές του ψώνιο δεν του επιτρέπει να θάψει την ταινία του μαζί με το αρχικό του όραμα (το ίδιο ισχύει και για τον Rodriguez). Θα τρέξει, θα την προμοτάρει ως ανεξάρτητη, θα την πάει στις Κάννες όπου εν μέρει δικαιώνεται... Όσο για την πίστη τού (και την πιστότητα της ταινίας) ούτε λόγος: Μακροσκελέστατοι διάλογοι στα τραπέζια παρακμιακών καφέ, σκηνικός πλουραλισμός που γεννά σινεφιλικές σπαζοκεφαλιές, οι αιώνιοι ήρωες (που έχουν αλλάξει φύλο) και άλλα πολλά (όπως η μουσική για παράδειγμα). Όλα μαζί αναγωγή στην ταραντινική μονάδ(ικότητ)α. Κανείς όμως δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι ο δημιουργός επαναλαμβάνεται, δήθεν επαναπροσδιορίζοντας μέσω αντιφάσεων κάτι αποκλειστικά δικό του. Είναι και δεν είναι Grindhouse, επίδειξη υψηλής σκηνοθετικής τεχνικής (όλες οι σκηνές των διαλόγων στα αυτοκίνητα) σε μια ταινία γεμάτη επιτηδευμένες τεχνικές ατέλειες, οι δύο σχεδόν αντίθετες ιστορίες (χρήση του αφηγηματικού τεχνάσματος Y - αν σχετίζεται με αυτό το "Why" που ξεστομίζει ο Kurt Russel τότε προσκυνάω).

Ακριβώς επειδή ο Tarantino στην φωτεινή πλευρά του cult παίζει μόνος του, ως άλλος Δανιήλ θα σωθεί... Δεν είναι μόνο το ότι ανάμεσα στους λέοντες έχει πλέον φανατικούς. Είναι αλήθεια ότι ο κερατένιος σκατά πιάνει και χρυσάφι γίνονται. Μαγικό... Για πρώτη φορά όμως μου δίνει την ευκαιρία να αμφισβητήσω τον τρόπο του. (Αν ακολουθήσει το Friday the 13th- πράγμα ψιλοαπίθανο- δεν ακολουθώ εγώ, αν ακολουθήσουν οι Inglorious Bastards ελπίζω να μην δω κακέκτυπα του Bronson, του Marvin και του Κασσαβέτη.) Καλά περάσαμε μία, καλά περάσαμε δύο ακόμη και τώρα το Death Proof (ειδικά το τελευταίο ντελιριακό τέταρτο) αποτελεί χαβαλέ αξιώσεων. Αλλά αφενός βαρεθήκαμε κι αφετέρου αυτόν τον καιρό έχουμε σοβαρότερα πράγματα να κάνουμε. Για την κινηματογραφική μηχανή του QT το τελευταίο του πόνημα αποτελεί άψογα εφαρμοστό γρανάζι, έξω απ' αυτήν όμως ούτε σε Grindhouse δεν θα επιζούσε.