Apocalypto

Πολυαναμενόμενη η επιστροφή του Mel του Τρομερού που για μια ακόμη φορά ξεπέφτει στα ξενόγλωσσα με το Apocalypto να μιλά μια ξεχασμένη διάλεκτο των Mayas. Ο σάλος που προκάλεσε με τα προ τριετίας Πάθη του (The Passion) έχει σχεδόν καταλαγιάσει αλλά πιστέψτε με τον δρόμο που επιλέγει εδώ ο σκηνοθέτης πια Gibson πολύ θα θυμηθούν την πιπεράτη εκείνη ταινία, θα γίνουν οι απαραίτητες συγκρίσεις, θα απαγγελθούν για μια ακόμη φορά κατηγορίες (απόλυτα δικαιολογημένες αυτή τη φορά).

Το σενάριο που υπογράφει ο σκηνοθέτης μαζί με τον Farhad Safinia (σαφήνεια;;; - δε λέω είναι αρκετά σαφή τα όσα συμβαίνουν) θέλει ένα χωριό κυνηγών να δέχεται επίθεση από βάρβαρους (πρωτευουσιάνους) ομοεθνείς. Ο Jaguar Paw (ήδη στους unique χαρακτήρες της ιστορίας του κινηματογράφου) στο φόβο να πάθει οτιδήποτε η ετοιμόγενη γυναίκα του και ο μικρός του γιος τους κρύβει σε ένα πηγάδι και στη συνέχεια ρίχνεται στη μάχη, την οποία τελικά θα χάσει και θα καταλήξει όπως και οι υπόλοιποι επιζήσαντες της σύρραξης αιχμάλωτος και ταπεινωμένος. Οι πριν λίγες ώρες ευτυχισμένοι κάτοικοι του μικρού οικισμού πλέον πωλούνται σαν σκλάβοι ή γίνονται σφάγια σε θυσίες προς εξαγνισμό των διευθαρμένων ηγεμονούντων. Ο Jaguar Paw που επιλέγεται για να θυσιαστεί σώζεται την τελευταία στιγμή από μια έκλειψη ηλίου. Είναι αποφασισμένος μετά κι απ' αυτό να φύγει και να ξαναβρεί τη γυναίκα και το παιδί του αλλά οι ημιάγριοι πολεμιστές που εισέβαλλαν στο χωριό του έχουν ορκιστεί να τον ξεπατρέψουν. Και τότε αγαπητέ αναγνώστα ξεκινά το αδυσώπητο κυνήγι μέσα στα πυκνά δάση και τους επιβλητικούς καταρράκτες, στο οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ αναλώνεται ολόκληρο το δεύτερο μισό μιας μεγάλης σε διάρκεια ταινίας.

Ο τόπος, ο χρόνος και η δράση όπως περιγράφονται στο σενάριο επιβάλλουν έντονη και ζωντανή κινηματογράφιση σε πυκνό πράσινο φόντο. Ο Gibson το καταφέρνει αυτό ανακατεύοντας πολύ επιτυχημένο CGI με το πανέμορφο φυσικό ντεκόρ. Τις περισσότερες φορές κινείται μαζί με τον ήρωα του, όσο γρήγορα κι αν πηγαίνει αυτός (Γοργοπόδαρος όνομα και πράμα) και σχεδόν σχετικιστικά καταφέρνει να συρρικνώσει τον φιλμικό του χρόνο προς όφελος του θεατή. Τα εύσημα μας λοιπόν για την υπέροχη υλοποίηση του μεγαλόπνοου οράματος του δημιουργού. Ο φωτογράφος του Dean Semler (πολύ πιο σωστός επαγγελματίας απ' τον ανούσια λεπτολόγο Caleb Deschanel του Πάθους) τον δικαιώνει απόλυτα αναδεικνύοντας το αποτέλεσμα ενός απαιτητικού φιλμαρίσματος.

Και μιας και ρίξαμε κι εμείς το επίπεδό μας και αρχίσαμε και τις συγκρίσεις με την προηγούμενη ταινία να αναφέρουμε μερικά απ' τα κοινά σημεία τους (θα τα βρείτε πολύ βοηθητικά για να καταλάβετε αν θα σας αρέσει ή δεν θα σας αρέσει η ταινία με οδηγό το Passion): Πρώτ' απ' όλα τα γεγονότα του Apocalypto διαρκούν δύο μέρες, κάτι ανάλογο με τις τελευταίες ώρες του Χριστού. Σκηνοθετικά τερτίπια που εμφανίστηκαν στο Πάθος θα τα βρείτε κι εδώ, όπως το κόλπο με τη σταγόνα ή οι επιθετικές αλλόκοτες μορφές των αρχηγών Μάγιας. Η αδικαιολόγητη βία είναι κι εδώ παρούσα. Φυσικά το ξενόγλωσσο του πράγματος που απ' τα εβραϊκα περνάμε σε μια αστεία γλώσσα όπου το "πούτσα" σημαίνει τρέχα. Αρκετές (κυρίως εσωτερικές Made By Gibson) ομοιότητες στον κεντρικό χαρακτήρα. Παρόμοιες εναλλαγές έντασης και νηνεμίας στους ρυθμούς του φιλμ. Αυτά για να απαριθμήσουμε μερικά. Αν κάτι απ' το παραπάνω (κι εδώ κλείνω το μάτι) το χαρήκατε ή σας χάλασε στο Passion τότε κάτι ανάλογο να περιμένετε κι εδώ, αλλά ξεκαθαρίζω πλέον έχουμε να κάνουμε με μια πολύ καλύτερη παραγωγή, με μία περισσότερο "ταινία" καθώς η μεγαλομανία του δημιουργού εδώ μεταφράζεται σε επίδειξη υψηλής τεχνικής και ουχί σε θρηκευτικά παραλληρήματα (όχι ότι λείπει κι εδώ ο παλαιοχριστιανισμός).

Ένα άλλο θέμα που πρέπει να σταθούμε είναι η αμεσότητα του Apocalypto όπου εδώ το νόμισμα έχει δύο όψεις. Αρχικά με την επιλογή των ντόπιων ερασιτεχνών ηθοποιών (ο καθείς απ' αυτούς ένα επιτυχημένο στερεότυπο ως παρουσιαστικό), την τεχνική της σ΄όλους τους τομείς και τη σφιχτή δομή της η ταινία πετυχαίνει την απόλυτη αμεσότητα ως προς τις αισθήσεις του θεατή. Εκεί όμως που χαλάει το γλυκό είναι ως προς την προβληματική του Gibson. Απ' την εξαγγελία της ταινίας ακόμη ήταν γνωστή η απόπειρα του δημιουργού να μπολιάσει το Apocalypto με ποικίλα σχόλια και αιχμές προς συγκεκριμένη κατεύθυνση (συντηριτικούς εξουσιαστικούς κύκλους). Βλέποντας ο αδαής θεατής την ταινία απλά μένει να υποψιάζεται κάτι τέτοιο. Κι ο ψιλιασμένος όμως γίνεται μάρτυρας ελλειπέστατων προβληματισμών που ναι μεν υπάρχουν αλλά ο Gibson δεν ξέρει πως να τους υποστηρίξει. Για παράδειγμα η ταινία ξεκινά με μια φράση (για να κατακτηθεί μια αυτοκρατορία πρέπει να σαπίσει από μέσα). Η θέση αυτή είναι γενική και εξυπηρετεί απόλυτα τα όσα θέλει να περάσει ο Gibson. Και ερωτώ πως τη χρησιμοποιεί ο δημιουργός μέσα στα 140' της ταινίας. Με σκόρπιες σκηνές που δείχνουν τις ανόητες προλήψεις των Μάγιας; Με την μία και μοναδική αναφορά κι αναγωγή στο σήμερα (η περιήγηση και οι τελετές στην πρωτεύουσα) αφού είπαμε ότι η περισσότερη ταινία είναι ρυθμός και κυνήγι; Ακόμη και στο τέλος που βλέπουμε την έλευση των Ευρωπαίων, που όντως βρήκαν σάπιες και κορεσμένες αυτοκρατορίες να κατακτήσουν (όχι όμως ότι οι δικιές τους ήταν καλύτερες... απλά είχαν προοπτικές που δεν τις είχαν οι ιθαγενείς) ο Jaguar Paw παίρνει τη φαμίλια του και αποφασίζει να επιστρέψει στο δάσος, σπίτι του. Λάθος. Μέγα λάθος. Κι εμφανής απόδειξη της ανικανότητας σ' αυτόν τον τομέα απ' τον Gibson που αποδυναμώνει μόνος του τα όσα ενδιαφέροντα φαίνεται να σκέφτηκε.

Εν κατακλείδι στο Apocalypto βλέπουμε την πιο χαρακτηριστική ταινία ενός ατελούς δημιουργού. Ο σκηνοθέτης αποθεώνει το δημιούργημά του οπτικά στην πραγματικότητα όμως το θάβει από μόνος του στην βάση του προβληματισμού του. Ο ορισμός του θέλω αλλά δεν μπορώ. Ίσως ο σκηνοθέτης να προτίμησε το σίγουρο δρόμο που τον θέλει να φτιάχνει μια ταινία προς σίγουρη εμπορική επιτυχία (και λογικά θα βαρεθείτε να διαβάζετε ύμνους για το φιλμ) και να εξαντλήθηκε στην ομολογουμένως άρτια κινηματογράφιση. Ίσως απ' την άλλη να χάθηκε κι ο ίδιος στους περίπλοκους συλλογισμούς που φαίνεται ότι βαρύνουν την κάθε του κίνηση. Εδώ θέλησε εμφανώς να τονίσει την άθλια μοίρα της ανρθρωπότητας, τις εσωτερικές εθνικές τριβές που καθιστούν εύκολη κάθε ιμπεριαλιστική απόπειρα της κάθε Αμερικής και κάθε Ισπανίας, την "χριστιανική πρόοδο" που κατέκτησε τον κόσμο όπως είπα και πριν (είπαμε ιμπεριαλιστές αλλά Χριστιανοί οι Ισπανοί ξέφυγαν γρήγορα απ' τη βαρβαρότητα που έπληττε του Λατίνους και τους κατέκτησαν...) και ποιος ξέρει τι άλλο... Και πραγματικά θα 'θελα πολύ να τον είχα τώρα απέναντί μου αυτό τον άνθρωπο μπας και καταλάβω τι κρύβεται πίσω απ' τη σπινθηροβόλα του ματιά, γιατί με τους ταινίες του πιο πολύ μας μπερδεύει παρά μας αποκαλύπτεται.

Βαθμός: 6